Το σύνδρομο βοήθειας
Το σύνδρομο βοήθειας
Το σύνδρομο της βοήθειας πρωτοαναφέρθηκε την δεκαετία του 70 στην γερμανική βιβλιογραφία. Το άτομο που χαρακτηρίζεται από αυτό το σύνδρομο έχει μια έντονη ανάγκη να βοηθά άλλους. Η ανάγκη αυτή δεν είναι η συνηθισμένη που γνωρίζουμε και συνήθως παρατηρούμε σε ένα φιλότιμο πρόσωπο. Είναι μάλλον μια ανάγκη ύπαρξης καθώς το άτομο βιώνει εκπλήρωση βοηθώντας άλλους. Ο βαθμός ενασχόλησης με τα προβλήματα άλλων είναι τόσο έντονος που το άτομο κατά κανόνα αμελεί ή αδιαφορεί για τις δικές του ανάγκες. Αν δε βοηθήσει τις περισσότερες φορές νιώθει συναισθήματα ενοχής.Δυστυχώς πίσω από την μεγάλη αυτή ανάγκη προσφοράς κρύβεται η ανάγκη τόνωσης της αυτοεκτίμησης, καθώς προσφέροντας νιώθει το άτομο ότι κάνει κάτι καλό, άρα «αξίζει». Δίνοντας λοιπόν επιβεβαιώνεται η εικόνα για τον εαυτό (αυτοεικόνα, αυτοεκτίμηση, αυτοεπιβεβαίωση) και έτσι επιβραβεύεται.
Άλλο χαρακτηριστικό του ατόμου που έχει το σύνδρομο βοήθειας είναι ότι το άτομο δυσκολεύεται να δεχτεί βοήθεια ακόμα και αν υπάρχει πραγματικά η ανάγκη, με αποτέλεσμα να οδηγείται ενδεχομένως και σε επίπεδα εξάντλησης, προκειμένου να αντεπεξέλθει σε όλες τις «υποχρεώσεις» του.
Το σύνδρομο βοήθειας είναι δυσλειτουργικό εφόσον το άτομο που το εμφανίζει δεν ανταποκρίνεται στην κάλυψη των δικών του αναγκών, νιώθει εξαρτημένο να προσφερθεί , προκειμένου να δώσει τη βοήθεια που «πρέπει». Είναι σαφές ότι πάντα σύμφωνα με τη δική του αντίληψη το άτομο θεωρεί ότι η προσφορά του είναι απαραίτητη για τον άλλον ή τους άλλους, ακόμα και χωρίς να του ζητηθεί.
Ως δυσλειτουργία δεν αντιλαμβανόμαστε την βοήθεια και την προσφορά, αλλά την σχεδόν απόλυτη παραμέληση των προσωπικών αναγκών και επιθυμιών. Επίσης δυσλειτουργική είναι η εμμονή προσφοράς της βοήθειας χωρίς καν να ερωτηθεί ο άλλος, καθώς το άτομο που έχει το σύνδρομο βοήθειας «έχει την αίσθηση» ότι γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες των άλλων. Έπεται η προσδοκία αναγνώρισης από τον αποδέκτη της προσφοράς του, που αν δεν υπάρξει η αντίδραση απογοήτευσης είναι έντονη. Η ανάγκη αναγνώρισης δε είναι τόσο έντονη που, όταν απουσιάσει η αυτοεκτίμηση του ατόμου κυριολεκτικά « παίρνει τον κατήφορο».
Πιθανές συνέπειες για το άτομο με σύνδρομο βοήθειας, είναι το σύνδρομο εξουθένωσης (burnout), χρόνιο στρες και κατάθλιψη.
Είναι σαφές πως μια τόσο τρωτή αυτοεκτίμηση χρήζει ενδυνάμωσης και ενδεχομένως ειδικής αντιμετώπισης από κατάλληλο επαγγελματία. Στην περίπτωση αυτή το άτομο θα βοηθηθεί να χτίσει μια αυτοεκτίμηση που δεν εξαρτάται σε τόσο έντονο βαθμό από εξωτερικές συνθήκες και να είναι εστιασμένο περισσότερο στην εκτίμηση που έχει το ίδιο το άτομο για τον εαυτό του. Άλλωστε η λέξη αυτοεκτίμηση σημαίνει εκτίμηση του εαυτού για τον εαυτό.
Άνθιμος Αρουτζίδης – Ψυχολόγος Καλαμαριά Θεσσαλονίκη, Κλινικός Υπνοθεραπευτής, Θεραπευτής βιοανάδρασης, Πιστοποιημένη Βιοανάδραση, Πιστοποιημένη Νευροανάδραση,
Κρίσεις Πανικού, Κηφισίας 32, Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη
